Een Gesellschaft mit beschränkter Haftung (GmbH) oprichten
Als u in Duitsland een onderneming wilt oprichten kunt u kiezen uit een aantal vormen, zoals de Einzelfirma (eenmanszaak), de Gesellschaft bürgerlichen Rechts (vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid), de Offene Handelsgesellschaft (vennootschap met rechtspersoonlijkheid) en de Gesellschaft mit beschränkter Haftung, vergelijkbaar met de Nederlandse BV. Hieronder komen de kenmerken van de Gesellschaft mit beschränkter Haftung (GmbH) aan bod en de voorwaarden en handelingen die gepaard gaan met de oprichting ervan.
Kenmerken van de Gesellschaft mit beschränkter Haftung
De Gesellschaft mit beschränkter Haftung is de meest voorkomende soort vennootschap in Duitsland. Populair door de grote flexibiliteit die zij biedt maken allerlei soorten bedrijven gebruik van deze vorm. Net als de Nederlandse variant, de Besloten Vennootschap, wordt de GmbH gekenmerkt door een beperkte aansprakelijkheid. Anders dan andere vennootschapsvormen heeft de GmbH de kenmerken van een rechtspersoon, hetgeen onder andere inhoudt dat de GmbH een eigen vermogen heeft waar de nadruk op ligt. Dit in tegenstelling tot andere vennootschapsvormen die voornamelijk uitgaan van de onderlinge verhouding tussen de oprichters van de vennootschap.
In de statuten van de GmbH wordt het nominale kapitaal van de onderneming opgenomen, overeenkomend met de oorspronkelijke bijdragen van aandeelhouders. In het geval van schulden zijn de aandeelhouders niet hoofdelijk aansprakelijk. Hun aansprakelijkheid beperkt zich tot het nominale kapitaal van de GmbH, waardoor enkel de vennootschap als rechtspersoon verplichtingen heeft ten opzichte van schuldeisers.
De GmbH heeft in principe geen vrij overdraagbare aandelen en heeft dan ook een besloten karakter. In de statuten kan echter wel worden opgenomen dat vrije handel in de aandelen – al dan niet onder voorwaarden – mogelijk is. Aandeelhouders moeten evenwel altijd worden ingeschreven in het register.
Als rechtspersoon is de GmbH georganiseerd als corporatie met een organisatie die uit ten minste twee lichamen bestaat: de directie en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Bij meer dan vijfhonderd medewerkers is de GmbH wettelijk verplicht een Raad van Toezicht in te stellen.
Eén van de eisen die bij de oprichting van de Gesellschaft mit beschränkter Haftung wordt gesteld is een nominaal startkapitaal van €25.000, waarvan minimaal de helft bij oprichting geplaatst kapitaal, en een minimale kapitaaldeelneming van €100. Voor ondernemers die niet aan deze eis kunnen of willen voldoen maar wel een onderneming met beperkte aansprakelijkheid willen starten, is het mogelijk een Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt) op te richten (Engelse titel: Entrepreneurial Company with limited liability). Deze in 2008 in het Duits recht geïntroduceerde vennootschapsvorm is een uitkomst voor ondernemers in bijvoorbeeld de dienstensector.
Oprichting van de Gesellschaft mit beschränkter Haftung
Het proces van oprichting van de GmbH bestaat uit drie fasen. Wanneer de GmbH nog in oprichting is zijn de oprichters nog hoofdelijk aansprakelijk. Indien zij de notariële oprichtingsakte hebben aangemeld bij het Handelsregister is er sprake van een GmbH i.G. – een Gesellschaft mit beschränkter Haftung in Grundung, oftewel in oprichting. Als de registratie in het handelsregister is voltooid heeft het vennootschap officieel de vorm en rechtseigenschappen van de GmbH zoals die in het eerste deel van dit artikel zijn beschreven.
De GmbH mag worden opgericht door een of meerdere personen of door een onderneming, waarbij de nationaliteit van de oprichter(s) niet van belang is. Voor de aanvraag bij het handelsregister dient men een notariële oprichtingsakte te overleggen met ten minste de volgende informatie: de statutaire naam, de statutaire zetel, de activiteiten van de vennootschap, de hoogte van het nominaal kapitaal en de kapitaalcontributie per aandeelhouder. Hoewel dit in principe voldoende is, wordt aangeraden ook andere informatie notarieel vast te leggen. De Duitse wetgeving voorziet in een standaardovereenkomst die enkel gebruikt kan worden bij een GmbH met maximaal drie aandeelhouders en één directeur die niet zonder toestemming overeenkomsten mag aangaan. Bovendien mag het startkapitaal uitsluitend bestaan uit liquide middelen.
Als niet voldaan kan worden aan deze voorwaarden kan men in de statuten zelf bij notariële akte de bedrijfstermijn vastleggen, de directie aanwijzen, de permissies van de directie bepalen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de verdeling van de stemmen daarin definiëren. Ook de winstverdeling en de bevoegdheden van de verhandeling van aandelen dienen hierin geregeld te worden. Sinds 2007 kunnen veel notarieel geregelde zaken online in het Duitse Handelsregister worden ingevoerd; zie https://www.unternehmensregister.de/.
Aan het startkapitaal worden bij oprichting een aantal eisen gesteld. Van het minimumbedrag van €25.000 dient de helft bij oprichting ingebracht kapitaal te zijn, waarvan een kwart moet bestaan uit liquide middelen. Contributies in de vorm van roerend of onroerend goed dienen volledig tot de beschikking van de directeur te staan en de waarde ervan moet overeenkomen met de gestelde waarde. In geval van twijfel mag de rechtbank besluiten tot een onafhankelijke taxatie. Deze voorwaarden maken het eenvoudiger om te kiezen voor een startkapitaal in liquide middelen. Bij oprichting van een Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt) zijn andere bepalingen van toepassing.
Ook aan het kiezen van de statutaire naam van de GmbH zijn voorwaarden verbonden. Deze moet verwijzen naar de activiteiten van de onderneming en/of de naam van een of meerdere aandeelhouders en/of gebaseerd zijn op een verzonnen bedrijfsnaam. Men is verplicht om een onderscheidend achtervoegsel te gebruiken: ‘Gesellschaft mit beschränkter Haftung’ of ‘GmbH’. Het begrip ‘Haftungsbeschränkt’ mag niet worden afgekort. De statutaire zetel is vrij verkiesbaar mits deze zich in Duitsland bevindt. Voor de locatie van het hoofdkantoor – de plaats waar de administratieve activiteiten van de onderneming zich afspelen – mag wel naar het buitenland worden uitgeweken.
Tot slot is de GmbH na oprichting verplicht jaarlijks (na elk boekjaar) een financieel overzicht en het balanstotaal van de onderneming te publiceren. Men kan ervoor kiezen om het eerste jaar korter te laten lopen
Lichamen van de GmbH
Statutair dienen bij oprichting ook (minimaal) twee lichamen van de onderneming te worden aangewezen: de directeur(s) en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De directie, gekozen door de aandeelhouders, plaatst het verzoek tot toelating van de GmbH in het Handelsregister. De nationaliteit van de directeur(s) en de oprichters is niet van belang en in principe hoeft de directeur geen kwalificaties of opleiding te hebben, tenzij de onderneming een bepaalde activiteit wil uitvoeren waarvoor deze vereist zijn. De directeur heeft de legale status van zelfstandig ondernemer en kan bij oprichting van de onderneming dus niet op basis van loondienst worden aangesteld.
Voor de directeur geldt de verplichting om orders van de aandeelhouders op te volgen. In de statuten kan wel worden opgenomen dat hij zelfstandig mag handelen, al dan niet met een bepaalde limiet. De directeur fungeert als het ‘gezicht’ van het bedrijf naar derden. In deze functie heeft hij aansprakelijkheden tegenover het bedrijf (hij dient geen misbruik te maken van zijn positie en dus een behoorlijk bestuur te voeren), de belastingdienst (de directeur is persoonlijk verantwoordelijk voor een goede boekhouding), op het gebied van sociale zekerheid (de directeur is persoonlijk verantwoordelijk voor de verzekering van zijn werknemers) en in de afhandeling bij een eventueel faillissement.
Het andere lichaam, de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, heeft een controlerende macht over de directeur(s). Tenzij statutair anders is vastgelegd is de zeggenschap binnen de AVA evenredig met het percentage aandelen van de aandeelhouders. De directeur heeft een verantwoordingsplicht tegenover de volledige AVA en haar individuele leden.
In het geval van een Gesellschaft mit beschränkter Haftung met meer dan vijfhonderd werknemers is men verplicht een Raad van Toezicht in te stellen. Ook bij kleinere ondernemingen is het toegestaan om een Raad van Toezicht op te richten. Deze heeft minder wettelijke macht dan de AVA en heeft als doel het bestuur van de onderneming te controleren aan de hand van de in de statuten geformuleerde doelstellingen van de onderneming.[/toggle]
Belastingplichten van de GmbH
De Gesellschaft mit beschränkter Haftung is als rechtspersoon wettelijk verplicht tot het betalen van vennootschapsbelasting, kapitaalbelasting, ‘Gewerbesteuer’ (handelsbelasting, dit is een afdracht van de winst aan de gemeente of provincie), ‘Solidaritätszuschlag’ (solidariteitsheffing) en BTW. De vennootschapsbelasting ligt voor de GmbH vast op 25% van het te belasten bedrag, terwijl de Gewerbesteuer is bepaald op 5% van het te belasten bedrag. Van de vennootschapsbelasting wordt 5,5% extra afgetrokken als solidariteitsheffing.
De belasting wordt berekend over het volledige inkomen van de in Duitsland gevestigde vennootschap, ook als veel van het inkomen in Nederland of elders wordt vergaard. Een Nederlands-Duits verdrag zorgt ervoor dat men geen belasting hoeft af te dragen in zowel Nederland als Duitsland.[/toggle]